Phía bên trong đại sảnh khá thoáng đãng và trang trí theo kiểu lâu đài cổ điển. Học viện tổng hợp có lẽ là một trong những nơi giàu có nhất thủ đô Tan, vì nó là nơi đào tạo vô số thế hệ người lãnh đạo cho những gia tộc giàu có và quyền lực nhất đế quốc. Trần đại sảnh là một bức họa khổng lồ mô tả các sự tích trong giáo điển về truyền thuyết các elf đại năng cùng đại anh hung ban sơ chiến đấu với thần thú, xây dựng cổ đế quốc. Các chum đèn khổng lồ bằng pha lê treo lưng chừng sảnh, các cột chính chống đại sảnh đều làm bằng đá hoa cương, chạm khắc hoa văn tinh xảo hoành vĩ. Trên tường treo đầy ắp các bức chân dung vĩ nhân (Yue không nhận ra ai trong số những người này). Từ đại sảnh thông ra rất nhiều cửa đi các lối đi khác, cao ba tầng, cầu thang thẳng bề ngang rất rộng, khoảng tám mét, bậc thấp, phủ thảm đỏ. Sàn sảnh lát đá tấm khổ lớn, hoa văn tự nhiên.
Hodo và Yue được đón tiếp tại đại sảnh bởi một vị thư ký của viện trưởng. Hai bên chào hỏi xã giao nhau rồi vị thư ký dẫn hai người đi theo một lối đi dẫn đến một phòng lớn, trông như một giảng đường cỡ trung bình, trong đó ngồi sẵn vài vị giảng viên.
Yue đánh giá kiến trúc giảng đường này. Nó có dạng bậc thang và hình quạt xòe lên phía trên, tương tự các giảng đường đại học ở châu Âu mà hắn từng mài đít qua. Bàn ghế làm bằng gỗ, chỗ ngồi rộng rãi, vòm cao, thông thoáng khí, cửa sổ rất nhiều và có rèm che, hệ thống đèn chum treo hai bên vách tường. Khu vực trình bày có hai cái bàn rất to một bằng đá và một bằng kim loại, có một số ngăn chưa lớn cho dụng cụ giảng dạy. Phần bảng phía sau là các tấm di động được, đằng sau có phòng nhỏ để đặt vật tư chuẩn bị. Ngoài ra còn có một toilet nhỏ. Nói chung là một giảng đường chuyên nghiệp được thiết kế và trang bị đầy đủ không thiếu thứ gì.
Yue tập trung chú ý tới các vị giảng viên khi bọn họ bắt đầu tự giới thiệu và phổ biến chi tiết về cuộc thi. Tổng cộng có năm vị giảng viên thực hiện nhiệm vụ giám khảo và phỏng vấn Yue trong kỳ thi này, ngoài ra còn một vị thư ký đóng vai trò ký lục quá trình và nội dung phỏng vấn. Năm vị giám khảo thuộc năm chuyên môn gồm toán-lý, ngữ văn, lịch sử-địa lý, công nghệ-kỹ thuật, và đạo đức-thần học, trong đó một vị là phụ trách chủ khảo tân sinh viên của học viện tổng hợp.
Cuộc thi này kéo dài từ sáng đến chiều, , Yue phải làm tổng cộng năm phần bài thi trong bảy tiếng rưỡi đồng hồ và thục hiện năm phần vấn đáp kiến thức với các vị giám khảo. Kết quả sẽ được công bố ngay cuối ngày. Nếu Yue đạt điểm trên bảy mươi phần trăm trở lên ở mọi phần thì và tổng điểm thi vượt quá tám mươi lăm phần trăm, sẽ được tính là đậu. Ngược lại là rớt. nếu đậu, Yue sẽ được thi tiếp phần chuyên môn vào ngày hôm sau theo lựa chọn của chính mình. Thứ tự làm các phần thi được tùy tiện theo ý Yue.
Nhìn chồng giấy tờ đưa đến trước mặt mình bởi môt vị giám khảo, Yue trong lòng cảm khái: Haizz, mấy mươi năm xa rời cuộc sống học hành thi cử điểm số, rút cục ta đã lại quay trở lại! Sau đó bắt đầu cắm cúi đọc đề và trả lời.
Làm một tên học bá từ kiếp trước đến kiếp này, những vấn đề được khảo hạch trong đề thi đối với Yue đơn giản như đan rổ. Hắn không có bất kỳ đắn đo sắp xếp thứ tự trả lời, tùy tiện bốc đề thi từ trên xuống dưới đọc một lượt và hý hoáy ghi câu trả lời.
Đối với phần toán-lý, đây chính là sở trường của Yue, trong khi các bài toán đưa ra trong đề thì tính ra chỉ ở mức độ kiến thức cấp hai so với thời Mai Chi đi học, được cái các vấn đề mang tính thực tiễn cao hơn rất nhiều – dù sao ngày xưa ở đất nước Mai Chi từng học chương trình giáo dục mang tính giáo điều và lý thuyết quá nặng nề. Yue giải các bài toán và tình huống vật lý nhoay nhoáy như tập chép, không cần suy nghĩ trầm tư gì, khiến cho vị giám khảo chuyên ngành toán-lý phải giật mình và tò mò. Trình độ đề thi Yue đang làm đã được thẩm định và mang tính phân hóa tốt, tức là có phần đầu đơn giản và phần sau phức tạp, kiếm điểm trung bình không khó nhưng muốn đạt điểm tối đa thì phải thật sự giỏi. Còn nhìn cách Yue làm bài, hoàn toàn giống như chép chính tả đáp án vậy. Ông ta tò mò lại gàn Yue và nhìn xem Yue giải đề như thế nào. Yue nhận thấy ông lại gần, ngửng đầu lên nhe răng cười thân thiện một cái rồi tiếp tục hý hoáy viết. Sau một hồi quan sát ngắn, vị giám khảo lặng yên di chuyển về bục giảng, lắc đầu thở dài. Các vị đồng lieu hỏi nhỏ ông tình huống thế nào, ông chỉ đáp ngắn gọn nhẹ nhàng: Mục của tôi chắc không cần thi vấn đáp đánh đố nó nữa. Mấy người khác cũng gật gù cho rằng điều này là dễ hiểu, dù sao nhà Friede dám bỏ rất nhiều tiền của ra để xin tổ chức kỳ thi đặc cách này cho Yue, hẳn họ có cơ sở để tự tin như vậy.
Yue chỉ mất nửa giờ để hoàn thành bài thi toán-lý, vốn được thiết kế để làm trong một tiếng rưỡi. Sau đề toán-lý, hắn bốc đề kế tiếp, là công nghệ-kỹ thuật. Với đề thi môn này, Yue mất nhiều thời gian hơn môn toán-lý, vì cần thời gian suy nghĩ các giải pháp và trình bày chúng bằng văn viết kết hợp với hình vẽ minh hoạt. Tuy nhiên hắn cũng hoàn thành đề thi sớm một nửa so với thời gian yêu cầu, rồi tiếp tục chuyển sang đề kế tiếp, là đề ngữ văn. Yue cũng không gặp bất cứ khó khăn nào với đề thi ngữ văn, khi các yêu cầu trong đề chỉ là các cách diễn đạt ngữ nghĩa và hành văn phân tích vấn đề. Hắn viết bài ro ro không chút trở ngại, rồi lật sang đề kế tiếp, là về lịch sử-địa lý. Đây là một môn đòi hỏi phải thuộc lòng nhiefu kiến thức. Yue không trả lời ro ro trôi chảy như các đề trước, hắn trả lời được đại đa số đề mục, nhưng bỏ lại một số chi tiết nhỏ hắn không nhớ kỹ. Các vị giám khảo khi thấy điều này rốt cục cảm thấy thư thái một chút. Yue không phải quái vật, hắn có thể giỏi toán, logic, công nghệ, hành văn trôi chảy, nhưng ít nhất hắn không phải quái vật với trí tuệ siêu phàn, cái gì cũng biết cái gì cũng hiểu, cũng có một số thứ hắn không nắm rõ trong lòng bàn tay. Đương nhiên kiến thức tổng quát của Yue cũng thuộc loại xuất chúng, chỉ không phải là mức hoàn hảo mà thôi.
Tuy không hoàn toàn giải đáp hết các chi tiết trong đề lịch sử-địa lý, nhưng Yue không hề dừng lại suy nghĩ hay cố gắng giải quyết nốt chúng, mà trực tiếp bỏ qua các chi tiết nhỏ nhặt, tiếp tục với đề cuối cùng là đạo đức-thần học. Với đề thi này, Yue đặc biệt dùng nhiều thời gian suy nghĩ cẩn thận trước khi viết ra. Tuy nhiên Yue viết phần trả lời lại rất dài, vượt qua yêu cầu của giám khảo. Vị giám khảo phụ trách phần thi này khi đọc qua những gì Yue viết trong bài thi, nhíu mày rất sâu, trầm ngâm suy nghĩ.
Đến giữa trưa, Yue hoàn thành toàn bộ năm đề thi, kết thúc phần thi viết sớm hơn một nửa thời gian quy định. Hắn nộp lại bài thi và xin phép nghỉ ngơi ăn cơm trưa, nhận bữa trưa đã chuẩn bị sẵn từ Hodo và ăn uống ngay tại chỗ. Đây cũng là quy định của học viện, nhằm đảm bảo không xảy ra tình trạng gian lận, cuộc thi được tiến hành toàn bộ trong nội bộ phòng thi, kể cả thời gian nghỉ ngơi và đi vệ sinh. Các vị giám khảo cũng vậy. Sau khi nghỉ bữa trưa, Yue nói với chủ khảo rằng mình đã sẵn sàng cho phần thi vấn đáp. Lúc này các vị giám khảo cũng đã có kết quả phần thi viết của hắn. Các giám khảo đều gật đầu thân thiện và đồng ý bắt đầu phần thi vấn đáp.
Đầu tiên là vị giám khảo toán-lý, tên Paul. Ông ta là một người hơn năm mươi tuổi, tóc đã hơi bạc, đeo kính dày và có giọng nói trầm trầm. Đúng như đã nói với đồng nghiệp, ông không khảo vấn kiến thức của Yue về toán, lý mà trước tiên thông báo kết quả bài thi viết của Yue. Một bài thi hoàn hảo, không có lỗi lầm. Với kết quả này, đương nhiên không cần thi vấn đáp nữa. Ông tò mò hỏi Yue có được đào tạo bởi một vị thầy nào về lĩnh vực này hay không. Yue nói mình chủ yếu là tự học. Paul tỏ rõ vẻ ngạc nhiên, và hỏi Yue đã đọc những sách vở gì liên quan đến toán, lý, ngoài giáo điển cơ sở. Yue nêu lên vài cuốn sách hắn đã đọc có liên quan trong thư viện thôn Tuktuk, toàn bộ là sách và tạp chí phổ thông. Paul thở dài khen ngợi Yue là xuất sắc rồi kết thúc phần mình. Vị giám khảo kế tiếp, Karen, là một nữ giảng viên tầm bốn mươi tuổi, phụ trách môn công nghệ-kỹ thuật. bà thông báo kết quả thi viết của Yue là chín mươi bảy phần trăm, và hỏi Yue về một vài công nghệ cơ khí đương đại, về động cơ hơi nước cho xe vận tải chạy quặng Qak, tất cả đều được Yue đáp trơn tru. Sau đó Karen cũng hỏi thăm Yue có nhiều hứng thú với ngành cơ khí hay luyện kim hay không. Yue nói rằng hắn có nhiefu hứng thú với mảng công nghệ cơ khí chính xác, và có tham gia hoạt động tại Friede Precise mấy tháng qua. Karen nghĩ rằng Yue được Tyra đưa đi xem xét học hỏi quá trình xản xuất tại Friede Precise, nên gật đầu thông qua. Tổng điểm cuối cùng của Yue môn này là chín mươi tám phần trăm. Với môn ngữ văn, Yue cùng giám khảo trò chuyện ngắn về các chủ đề văn thơ nghệ thuật cổ, tuy nhiên Yue không tỏ ra có quá nhiều hiểu biết chuyên sâu về lĩnh vực này. Đây cũng là điều trong dự liệu của các giám khảo, tổng điểm Yue đạt được là tám mươi lăm phần trăm. Môn lịch sử-địa lý cũng tương tự với ức điểm tám mươi phần trăm. Cuối cùng là môn đạo đức-thần học.
Giảng viên phụ trách là một vị mục sư, tên Colon. Nội dung của môn thi này bao gồm kiến thức hiểu biết về luạt pháp cơ bản của đế quốc Si, cũng như những tiêu chuẩn đạo đức phổ biến mà elf đại năng cuối cùng Zel đề ra trong giáo điển, cùng với một số lý luận mang tính triết lý sơ đẳng. Đây là môn mang tính thủ tục là chính, tuy nhiên nó là tiền đề cho lĩnh vực chuyên sâu về triết học, quản lý vĩ mô và luật pháp. Colon nghiêm nghị nhìn Yue thật lâu, đôi lông mày nhăn tít. Yue cũng nghiêm nghị nhìn Colon. Cuối cùng ông thở dài và bắt đầu nói chuyện:
- Chàu cháu Yue. Ta... thực sự ngạc nhiên về độ tuổi của cháu. Bài thi của cháu không có vấn đề gì. Vấn đề duy nhất là, nó không nên được viết ra bởi một người mới tám tuổi như cháu. Nội dung của bài thi... không hề giống tư duy của một đứa trẻ. Ta có thể hỏi một chút trước khi bắt đầu phần thi vấn đáp, cháu tiếp thu những kiến thức này từ đâu không?
- Thưa thầy Colon, cháu trước kia cùng gia đình sống tại môn thôn tên là Tuktuk ở biên giới đế quốc Si. Từ nhỏ cháu đã ham thích và đọc nhiều sách, trong đó giáo điển và luật pháp là một trong những chủ đề mà cháu thích tìm hiểu. Vâng, không phải cháu thích đọc luật pháp, đó là thứ rất khô khan và nhàm chán, nhưng điều khiến cháu hứng thú, là các quan niệm và giá trị đạo đức, các chuẩn mực tư duy, các quy định hành vi được cân nhắc theo đánh giá đúng-sai. Nói chung cháu nghĩ là cháu rất có hứng thú về triết học ạ.
- Ta có thể nhận ra điều đó trong bài thi của cháu. Nó rất xuất sắc, rất sâu sắc. Những nội dung cơ bản và thuộc lòng về luật pháp đế quốc và giáo điển, điển tích không có gì đáng bàn, nhưng những kiến giải và nhận xét của cháu về các vấn đè giá trị quan, đạo đức quan và tâm lý hành vi lại ẩn chứa nhiều khía cạnh tư duy triết lý. Ta rất bất ngờ nếu một người trẻ tuổi có thể có những suy nghĩ sâu sắc đến như vậy. Nó đòi hỏi rất nhiều thời gian tự hỏi.
- Vâng cháu từ nhỏ đã dành nhiều thời gian để suy nghĩ về giá trị tồn tại của bản thân mình ạ. Có lẽ cháu hơi khác người một chút.
- Được rồi, vậy cháu thử nói cho ta biết, tại sao cháu lại dành nhiều thời gian suy nghĩ về giá trị tồn tại của bản thân mình? Cháu nghĩ gì về nó?
- Với cháu thì đơn giản là để cháu có định hướng rõ ràng, cháu có nên làm một việc hay là không ạ. Sẽ có những lúc, chúng ta phải cân nhắc lựa chọn giữa hai ngã rẽ, nhưng chúng ta cảm thấy cả hai ngã rẽ đều có phần đúng, có phần sai về đạo đức. Vậy thì cần cân nhắc xem chúng ta nên chọn ngã rẽ nào ạ.
- Rất nhiều học giả đã suy tư và cho rằng, Zel đại năng đã dạy cho loài người một bộ giá trị quan hoàn chỉnh và phù hợp cho con người sinh hoạt rất nhiều năm. Nếu cháu theo đuổi ngành triết học hoặc thần học, có lẽ cháu sẽ cảm thấy an tâm hơn khi theo nhân sinh quan mà Zel đã hướng dẫn cho chúng ta. Giáo điển cơ sở chỉ là cơ sở, có lẽ nó không đủ để cháu cảm thấy an tâm, nhưng giáo điển chuyên sâu sẽ cho cháu nhiều tư tưởng sâu sắc hơn. Ta nghĩ nếu cháu có hứng thú và theo đuổi triết học, cháu sẽ có rất nhiều tiềm năng!
- Cảm ơn thầy Colon! Cháu hẳn sẽ nghiên cứu sâu hơn về các tư tưởng nhân sinh quan mà Zel đã dạy loài người. Tuy nhiên cháu vẫn bảo lưu quan điểm con người vẫn cần tạo lập cho riêng mình một bộ nhân sinh quan, nếu muốn tiếp tục tồn tại và phát triển.
Colon nhíu nhíu mày. Ông lúc đầu muốn mời chào Yue theo chuyên môn triết học hoặc thần học vì thấy hắn có hứng thú và tiềm năng. Nhưng lời vừa rồi làm Colon cảm thấy có vẻ như tư tưởng của Yue có gì đó không bình thường, hơi thiếu sự tin tưởng vào elf đại năng. Điều này ở quan điểm của một mục sư, là không hay.
Các giám khảo khác cũng tỏ ra tò mò về suy nghĩ của Yue. Bọn họ vốn không quá lưu tâm đến lĩnh vực triết học-thần học, nhưng nội dung cuộc trò chuyện của Yue và Colon đang dần tở nên hấp dẫn.
- Tại sao cháu lại nghĩ vậy Yue, ta có cảm giác cháu đang hàm ý cháu cho rằng những gì elf đại năng dạy là không đủ cho chúng ta?
- Vâng ạ!
Colon hít một hơi. Một số vị giám khảo cũng trợn mắt ngạc nhiên.
- Vì sao cháu cho rằng như vậy?
- Vì ... Zel đã tở về hư vô ạ.
- Nhưng tư tưởng và di sản Zel để lại loài người vẫn đang tận hưởng và thậm chí đào móc chưa hết tiềm năng.
Yue im lặng một lát, nhìn một lượt các vị giảm khảo. Tất cả bọn họ đều hiện ra thần sắc ngạc nhiên và tò mò, chờ đợi câu trả lời của hắn.
- Thưa thầy Colon và các vị giám khảo, cháu lúc nhỏ sống ở Tuktuk, sát với biên giới với vùng cấm địa của loài người. Bố cháu là thợ săn. Thỉnh thoảng có một vài sự kiện như thợ săn bị mất tích khi vào rừng săn gần khu vực cấm địa, bị hung thú sát hại. Một nghìn năm qua, những cư dân ở thôn Tuktuk được bảo hộ sống an bình, bởi Psy, một trong những trụ cột giúp loài người đặt vững chân trên đại lục Grundig. Nhưng nếu nhìn nhận ngược lại, cũng là trụ cột kìm hãm loài người tiến xa hơn lãnh địa đang có.
- Cháu còn nhớ về sự tích quan trọng nhất trong giáo điển cơ sở về các elf đại năng đại chiến thần thú, tiêu diệt ác tộc Naga, đánh lui loài orc, mở ra kỷ nguyên hòa bình vĩnh cửu cho loài người phát triển phồn vinh một nghìn năm trước. Cụ thể chuyện gì xảy ra trong thời gian đó cháu không bàn tới vì cháu không biết, chỉ có vài điểm cháu đúc kết lại từ sự tích đó: Các elf đại năng khi dồn sức đối đầu với các thần thú, đã không thẻ chiến thắng thần thú, ngược lại hầu hết biến mất vào hư vô, chỉ còn lại Zel trở về. Các thần thú thì vẫn còn đó. Với cháu, điều đó có nghĩa là, các elf đại năng, chỉ là "đại năng" trong giới hạn hiểu biết của loài người chúng ta mà thôi, mà không phải "đại năng" theo nghĩa tuyệt đối. Điều đó cũng có nghĩa là, những điều elf đại năng dạy, có khả năng, không phải là chân lý tuyệt đối.
Colon trầm mặt nhìn Yue một lúc. Nếu kẻ nói ra lời cuối vừa rồi là một người bình thường, ông đã nổi giận và cho rằng kẻ đó đang báng bổ thần giáo, vô ơn với elf đại năng. Nhưng Yue rõ ràng không có ý tưởng đó, bởi lời nói của Yue xuất phát từ lập luận logic trên cơ sở giáo điển. Đây là một cuộc tranh luận về triết lý.
- Lập luận của cháu yêu cầu chân lý tuyệt đối, và cháu cho rằng điều elf đại năng dạy bảo mới chỉ là chân lý tương đối. Ta có thể hiểu. Nhưng thực tế là, tri thức của elf đại năng Zel truyền lại cho con người, đã giúp con người phát triển phồn vinh, có ngày hôm nay. Ít nhất ở hoàn cảnh hiện tại, con người còn chưa vượt qua tàm vóc những gì ngài để lại. Thậm chí có thể đặt giả thiết, chân lý có nhiều tầng cấp, và với Zel, con người chúng ta mới có thể nhận thức được chân lý ở mức độ tương đối, nên chỉ dạy dỗ con người đến đó cho phù hợp. Bằng chứng là công nghệ elf, hiện tại loài người vẫn chưa với tới. Bởi những gì Zel truyền dạy cho chúng ta, chúng ta còn chưa với tới. Nếu con người không có khả năng nhận thức được chân lý ở tầng cao hơn, vậy cố gắng đi với tới nó còn không bằng trước mắt củng cố nhận thức hiện tại, để chờ khi tích lũy đã đủ, thì tìm cách vượt giới hạn, tiến tới chân lý tầng cao hơn, hoặc thậm chí là chân lý tuyệt đối - nếu nó có tồn tại.
- Thưa thầy Colon, cháu cho rằng, bản thân việc đặt giả thiết chân lý tuyệt đối có tồn tại hay không và chúng ta có khả năng nhận thức hay không, nó là thái độ cơ bản quyết định giới hạn tư tưởng của chúng ta. Nếu chúng ta cho rằng chân lý tuyệt đối là tồn tại, vậy chúng ta đã tự đặt ra giới hạn cho chính mình. Nếu chúng ta lại cho rằng chúng ta chưa đủ trình độ để chạm tới chân lý tuyệt đối, đó là chúng ta đang tự hãm phanh trong việc vươn tới nó. Chân lý tương đối có nhiều tầng cấp, khi chúng ta chưa leo lên đến cái mà chúng ta cho rằng là đỉnh, chúng ta không thể kết luận nó có đỉnh hay không. Và thậm chí khi chúng ta đã leo lên đến cái mà chúng ta cho là đỉnh rồi, rất có thể, nó chỉ là một tầng thứ đỉnh trong một tầng thứ cấp bậc cao hơn nữa mà chúng ta chưa có nhận thức.
- Vậy ý cháu muốn thế nào, phủ nhận tính đúng đắn cơ sở của các quan điểm đạo đức và triết lý của Zel truyền đạt, và tìm cách tự xây dựng riêng chuẩn mực?
- Cháu không phủ nhận, cháu chỉ tỏ thái độ hoài nghi tính tuyệt đối thôi ạ. Về việc tìm cách tự xây dựng chuẩn mực riêng, vâng, nếu được thì cháu cũng muốn vậy. Nhưng để làm tốt hơn cả những gì Zel đã làm, cháu cho rằng bản thân mình còn chưa đủ tầm ạ.
Tất cả mọi người đều im lặng. Các giám khảo nhìn Yue bằng ánh mắt phức tạp, pha lẫn kinh ngạc. Yue thì ngồi thẳng người, nhìn lại các vị giám khảo bằng ánh mắt kiên định.
