Thiên Bảo năm thứ 12, mùng 3 tháng ba, sau khi sương mù qua đi, bầu trời xanh thẳm bóng loáng lộ ra vẻ ấm áp rực rỡ. Từ thành Trường An tới hồ Khúc Giang, uốn lượn hơn mười dặm, đều là dòng người liên tục không dứt: nam tử áo dài đầu vấn khăn thần thái thanh thản, phụ nhân xiêm áo hoa mỹ trang điểm cầu kỳ, thiếu nữ tay áo ngắn màu bạc giản dị, người Ba Tư ăn mặc hết sức thoải mái lại có chút kì dị, người Cao Xương và nô lệ Côn Lôn. Dù chưa tới giờ Thìn, hai chợ đông tây đã sớm đông đúc vô cùng, dọc các đường, bảng hiệu san sát, trước cửa các tửu quán là Hồ cơ thiên kiều bá mị, rượu Lan Lăng thơm tựa tulip, rượu nho càng tỏ rõ vẻ khinh cuồng, còn có Tam Lặc Tương của Ba Tư, rượu Long Cao, đều là hương thuần vô cùng.
Đây là tết Thượng Tị truyền thống, lại là một trong ba ngày lễ chính thức của Đại Đường, từ Thánh thượng tới thứ dân, có ai không không vui vẻ tươi cười, hoa phục xuất hành, bên hồ Khúc Giang yến tiệc du xuân, đông phường tây thị săn bắt mua sắm làm điều mình thích, tận hưởng sự nhàn rỗi trong cảnh thiên hạ thái bình.
Xuân quang lại khốn ỷ vi phong, nộn nhị thương lượng tế tế khai (1). Bên bờ Khúc giang từ sớm đã có nhiều nữ tử phụ nhân tới, lấy cây gậy trúc dựng lên những chiếc lều che đi ánh dương mới rạng, tụm năm tụm ba ngồi trên bờ đê, những chiếc lều đo đỏ xanh xanh chiếu xuống mặt sông trong suốt xanh nhạt, điểm xuyết giữa cảnh bờ sông liên miên chập chùng đình lâu cung các, cũng là một phen tình thú.
“Thương lãng chi thủy thanh hề, khả dĩ trạc ngã anh; thương lãng chi thủy trọc hề, khả dĩ trạc ngã túc (2). Tiểu thư, người nhìn khúc sông này, sóng biếc nhộn nhạo, ôn thuận bình thản, cũng thật không kém so với Thái Hồ của chúng ta.” Người nói chuyện là một nữ tử mặc trang phục thị nữ ngồi ở bờ đông, tóc búi đơn giản, mày như núi nhỏ, mặc đồ trắng thuần, ngâm thơ như khuông như dạng, tay đã không ngừng được mà gảy gảy nước sông chậm rãi chảy qua, trên mặt vui vui vẻ vẻ, nụ cười kiều diễm động lòng người. Chiếc lều của nàng màu nước sông, trở thành một bóng xanh xanh, ở giữa đám hồng hồng đỏ đỏ, lại trở nên nổi bật.
Nữ tử được gọi là tiểu thư kia chính là Thẩm Trân Châu, lấy quan điểm bổn triều mà nói, vóc người nàng có thể bị chê là nhỏ yếu, nhưng đường cong gò má mượt mà lưu loát, ngũ quan tỉ mỉ tinh xảo, thật là mỹ nhân khó gặp, hơn nữa con mắt sáng như Nhược Thủy (3), thần vận lưu động, cơ trí lanh lợi; lông mi dài lẫn trong tóc mai, đều nhau chằn chặn, ẩn giấu anh khí. Từ năm ngoái vào kinh thành thăm phụ thân Thẩm Dịch Trực đảm nhiệm chức Bí Thư Giam, nàng liền ở lại đến nay, phát hiện đã xuân về hoa nở, sau thời điểm “Mùng ba tháng ba” của thành Trường An phồn hoa cường thịnh nhất này, thì sẽ chuẩn bị hành trình trở về Ngô Hưng. Nàng vốn ngắm dòng Lâm Giang mà suy nghĩ xuất thần, nghe lời của thị nữ, gật đầu cười tán thưởng nói: “Tố Từ, ngươi gần đây quả thật có tiến bộ đấy, ta muốn hỏi ngươi một chút, ngươi có biết ý tứ bài thơ này?”
Câu này thế nhưng đã làm khó Tố Từ, cũng may nàng từ trước đến nay thân thiết với tiểu thư, le lưỡi, nói thật: “Không có tiểu thư dạy dỗ, ta biết thế nào được? Chẳng qua ngày hôm qua ta giúp người dọn dẹp án thư, nhìn thấy một quyển sách đang mở ra, trên có câu thơ này, cảm thấy thuận miệng dễ nghe, học mấy lần, mới nỗ lực nhớ được.”
“Đây là một câu trong bài “Ngư phụ” của Khuất Nguyên, ý nghĩa trên chữ thì dễ hiểu, nhưng bên trong chứa thâm ý. Nếu nói ngôn ngữ tinh tế ý nghĩa sâu xa, khó ai qua được ông.” Chân mày Thẩm Trân Châu cau lại, tựa hồ có phiền não không giải được.
“Khuất Nguyên! Ta nhớ tiểu thư trước kia từng nói với ta” Tố Từ suy nghĩ một chút, có chút tối nghĩa bối nói: “Tiểu thư nói: Khuất Nguyên đại phu, cương trực thẳng thắn, cố chấp trọng tình, có tài trị nước, giao thiệp ung dung, đáng tiếc thấy không có hy vọng đền nợ nước, nhảy xuống dòng La Giang mà tự tử.” Thấy rõ Trân Châu gật đầu, còn nói: “Bài thơ này là có ý gì, tiểu thư người còn chưa nói đâu!”
“Ban đầu Khuất Nguyên bị lưu đày, ở bờ sông khổ não ngâm thơ, đau khổ tiều tụy, buồn giận muốn chết, một gã ngư phụ tiến lên dò hỏi: “Ngươi không phải là Tam Lư(4) đại phu sao? Sao lại biến thành cái bộ dạng này?” Khuất Nguyên nói: “Trên đời tất cả đều ô trọc mình ta thanh cao, mọi người đều say chỉ ta lại tỉnh, vì thế mới bị đuổi”. Ngư phụ liền nói ngươi ngâm đoạn thơ này, thực chất là mang ý ẩn dụ, dùng nước trong giặt áo nghĩa là hiểu đời là sĩ, dùng nước đục rửa chân nghĩa là đời đen tối thì quy ẩn, ý khuyên Khuất Nguyên đại phu nước chảy bèo trôi, không cần chấp nhất, nhưng Khuất Nguyên cuối cùng không chấp nhận.” Ưu tư đã ngoài ngàn năm, ánh mắt nàng hơi vẻ u sầu, dường như nhập thần.
“Nga, ta còn thắc mắc tại sao! Thì ra là chuyện xưa của Khuất đại phu làm động đến tâm sự tiểu thư, tiểu thư đang nghĩ chuyện làm quan, nên mới ẩn dật rầu rĩ đây!” Tố Từ hết sức thông minh, nở nụ cười là lạ, nhân tiện hướng Thẩm Trân Châu làm cái mặt quỷ.
“Tiểu nha đầu, nói mê sảng! Ta là một cô gái, có cái gì mà làm quan, ẩn dật!” Thẩm Trân Châu sẵng giọng, giơ tay lên ra vẻ muốn đánh Tố Từ. Tố Từ cúi người một cái, chân nhấc lên bước tới ghé vào bên tai Thẩm Trân Châu, nói thần: “Chọn phi tần, chẳng lẽ còn so ra kém khoa cử làm quan sao?” Thẩm Trân Châu đỏ mặt lên, thấp giọng nói: “Ngươi chuyện gì cũng biết, người nào nói cho ngươi biết?”
Tố Từ hơi chần chờ, liền hồi đáp: “Là phu nhân, người... để ta thăm dò ý người!” Thẩm Trân Châu đã sớm ngờ tới, trong lòng hơi chua xót, nói: “Mẫu thân ngược lại rất hy vọng ta tham gia tuyển phi!” Nghiêng đầu hỏi Tố Từ: “Ngươi thấy thế nào?”
Tố Từ cười đáp: “Tiểu thư mọi sự tự có chủ ý, ta cũng không dám nói bậy! Ta chẳng qua là cảm thấy, tiểu thư tài hoa hơn người, nếu không tham gia tuyển phi thì thật đáng tiếc.”
Đang lúc nói chuyện, chợt nghe bên bờ phải có tiếng minh trượng réo rắt mở đường, xa xa trông thấy bờ bên kia có một nhóm ba chiếc liễn xa màu mè phóng nhanh qua, bên trong liễn là mỹ phụ mũ cao chạm mây, châu báu đầy thân, quý khí bức người, sau liễn là người hầu cùng tôi tớ cũng đầy mình châu ngọc, trong chớp mắt đã tiến vào tòa nhà bên cạnh hồ, thị vệ quây chặt như đình.
Dương phu nhân, quý phi... Nữ sủng... Chiếm quyền, An Lộc Sơn... Du khách xôn xao nghị luận, một con chuồn chuồn lướt nước rồi bay đi, mặt sông hơi rung động.
“Tài hoa?” Thẩm Trân Châu cười khổ lắc đầu, bổn triều có nhiều nữ nhân tài hoa, từ sau Thiên hoàng, Thái Bình công chúa, Thượng Quan Uyển Nhi, tới Trung Tông Vi thị, Vũ Huệ Phi mới qua đời không lâu, có mấy người không phải đeo tiếng xấu, máu tươi năm bước, kết cục thê lương, rốt cục đến phiên mình phải nhảy vào chỗ nước đục của hoàng gia này.
“Tiểu thư không vui, vậy thì không đi thôi.” Tố Từ thấy Thẩm Trân Châu do dự, lơ đễnh lại ngồi xổm xuống chơi nước, cười đùa khuyên: “Dù sao lấy tướng mạo phẩm hạnh của tiểu thư, muốn tìm vị hôn phu tốt, chẳng phải quá dễ dàng! Chúng ta ở Ngô Hưng là thi lễ vọng tộc, quan to quý nhân kinh thành, bao nhiêu công tử thiếu gia, chính xác phải đạp rách ngưỡng cửa phủ trạch, lão gia phu nhân lựa từng người một, cũng không kém hơn Quảng Bình vương, Kiến Ninh vương tuyển phi!”
“Ngươi nha” Thẩm Trân Châu thấy Tố Từ vẫn vô cùng ngây thơ rạng rỡ, bất giác thấy buồn cười, hồi tưởng lại từ lúc nàng năm tuổi được mua vào Thẩm gia, vẫn làm bạn cùng mình, nói là thị nữ, nhưng ăn mặc ở rồi làm người chưa bao giờ chịu khổ, tự nhiên chuyện gì cũng nghĩ đơn giản thẳng tắp, lại đem chuyện gần đây vẫn hành hạ mình suy nghĩ từ đầu một lần, sâu kín thở dài nói: “Chuyện trên đời, sao có thể cái gì cũng như mong muốn.”
“Dù sao tiểu thư đi nơi nào, ta cũng đi theo thị hầu, ta là cả đời dựa vào người.” Tố Từ không chút nghĩ ngợi, nói tiếp.
“Tiểu thư, Tố Từ, chúng ta nhanh đi lên cầu, ngắm toàn cảnh hồ Khúc Giang!” Hồng Nhị - một thị nữ khác hào hứng chạy tới từ phía cầu Khúc Giang, đầu nàng vấn khăn màu lam, chân đi giày da màu đen, lông mày nhàn nhạt, xưa nay thường cải nam trang đi cùng để bảo vệ Trân Châu, nhà Đường thịnh hành nữ cải nam trang, người đi đường thấy cũng không cho là lạ.
“Tốt, đi thôi! Hôm nay chúng ta phải chơi cho tận hứng!” Cầu Khúc Trì cách ngoài trăm bước, trên cầu người đông như dệt cửi, chỉ trỏ cảnh đẹp, ngắm nhìn đình đài. Thẩm Trân Châu bị lây sự hăng hái, cùng nắm tay Hồng Nhị bước nhanh về phía cầu Khúc Trì, Tố Từ bận rộn ba chân bốn cẳng cất xong lều, bận rộn lo lắng khẩn cấp đuổi theo.
“Mau tránh ra…, mau tránh ra…” chưa lên được cầu, nghe được tiếng động lớn sau lưng, chỉ thấy một người cỡi ngựa đã nhanh như điện chớp chạy thẳng đến, con đường hai bên bờ hồ Khúc Giang dĩ nhiên là rộng rãi, người đi đường do tránh không kịp, lập tức người vẫn vừa cuồng hô mau tránh ra, vừa quất cao roi ngựa, chỗ đi qua, đã có mấy người ngã xuống đất, nhất thời trật tự đại loạn.
“Chẳng qua có tên ương ngạnh mà thôi!” Hồng Nhị tính tình trực sảng, không khỏi cao giọng trách cứ.
“Hồng Nhị…” lời Thẩm Trân Châu còn chưa dứt, người cỡi ngựa kia đã đúng lúc xông qua trước mặt ba người, lập tức sau lưng người đó như có mắt, cũng không quay đầu lại, vung roi một cái, thẳng hướng Hồng Nhị đánh xuống. Hồng Nhị cũng vô lễ, bổn triều tập kiếm thành phong trào, thị nữ trước kia của hoàng thượng Công Tôn đại nương chính là kiếm thuật danh gia, Hồng Nhị khi còn bé được được danh sư chỉ điểm, có mấy phần công phu thật, lập tức Tử Ngọc Tiểu Kiếm bên hông ra khỏi vỏ, “Phốc” một cái, liền chém roi kia làm hai khúc.
“Hử?!” Lập tức hiển nhiên người đó rất kinh dị, ghìm chặt cương ngựa, ngựa hý thật dài một tiếng, xoay người lại. Ba người Thẩm Trân Châu mới nhìn rõ diện mạo người trên ngựa. Mặc một thân áo bó màu xanh đen, thắt lưng dày rộng, trên dắt một trường kiếm dầy cộm nặng nề nhưng không có trang sức gì, chân đi giày bó xa tanh màu đen, rất có tinh thần, trên dưới hai mươi tuổi, trán rộng, các nét góc cạnh rõ ràng, lông mày đậm nét, lạnh lùng không chút biểu tình, ánh mắt đen láy đảo qua ba người Hồng Nhị, Thẩm Trân Châu, Tố Từ, ánh mắt kia lẫm liệt như đao cắt, dù là Hồng Nhị, cũng không khỏi giật mình, nhưng đồng thời cũng lập tức nhận ra người kia là ai, “An…”, thanh âm Hồng Nhị chưa dứt, lập tức người kia đã thò người ra đưa tay xuống, động tác vô cùng lưu loát, Thẩm Trân Châu thấy hẫng một cái, đã bị ôm lên lưng ngựa, lập tức người kia tăng sức mạnh giục ngựa, ngựa ngửa mặt lên trời hí dài, ra sức chạy về phía trước, thoáng qua liền không thấy bóng dáng.
Con ngựa kia thần tuấn vô cùng, vừa chạy liền chạy gấp mười mấy dặm, cách xa hồ Khúc Giang, đến ngoại thành thành Trường An. Ánh nắng như bạc, trắng xóa chiếu lên cỏ tươi mới mọc, cỏ thơm tươi đẹp, không khí ngọt thấm, làm cho người ta thư thản không nói ra được. Thẩm Trân Châu lúc này mới đoạt lấy cương ngựa, kéo ngựa dừng bước, nhẹ nhàng linh hoạt nhảy xuống ngựa, lập tức lớn tiếng nói với người kia: “An nhị ca, huynh cũng điên đủ rồi! Xuống nghỉ ngơi một chút.”
Lập tức mặt người kia vẫn lạnh lùng bất động thanh sắc, ánh mắt nhìn về phương xa, thanh âm trong trẻo lạnh lùng mà không mất sự kiên cường, từng chữ từng chữ nói: “Muội vẫn như vậy, phá hoại sự thích thú của người khác.”
“Cái này thì thích thú gì? Cả đường đấu đá lung tung, bất kể chết sống người khác, cũng gọi là thích thú?” Thẩm Trân Châu đầu tiên là trách cứ, nhìn lại thần sắc hắn mờ mịt, phảng phất mất phương hướng, trên gương mặt lãnh khốc mà anh tuấn lại khiến người tan nát cõi lòng. Lòng nàng mền nhũn, tiến lên kéo hắn xuống ngựa, sóng vai ngồi ở đầu bờ ruộng, hỏi: “Lại có chuyện thương tâm gì, nói đi!”
Nhớ mang máng mười năm trước, cũng là ngày tháng ba rực rỡ thế này, Ngô Hưng quan tộc Thẩm thị nhà cao cửa rộng, nàng là nhất kim quý thiên kim tiểu thư, tỳ nữ thiếp thân hầu hạ, ma ma nuôi dạy sinh hoạt, vây quanh nàng thành một vòng lớn người, nhìn nàng đá cầu.
“Nhất cá kiến nhi, thích lưỡng bán nhi, đả hoa cổ, nhiễu hoa tuyến nhi, lý thích ngoại quải, bát tiên quá hải...”, đá, đỡ, móc…(5) cầu càng đá càng nhanh, càng đá càng cao, “Kìa, kìa, tiểu thư, nơi này, nơi này, mau tiếp!” Nàng không đỡ được quả cầu kia, quả cầu khó khăn lắm rơi vào trên tay y. Nàng có chút kinh dị nhìn thiếu niên mặc đồ ngoại lai xa lạ kia, gầy như vậy, gương mặt đẹp lạnh lùng cao ngạo nhìn nàng, không có vẻ tươi cười. Nàng đã gặp rất nhiều thiếu niên cùng lứa với hắn, cậu ấm nhà giàu, kim ngọc chi chất, hoặc những kẻ chỉ có ruột bông rách; cũng đã gặp tiểu tử nhà tá điền nghèo khó, con nhà lao động gầy mà vui vẻ, lại chưa từng gặp ai giống hắn, dường như cái thế giới này có cừu oán với hắn.
Tôi tớ Thẩm phủ theo ở phía sau mang bộ mặt tươi cười tiến lên bẩm báo: “Tiểu thư, đây là thân thích nhà Nhị phu nhân, tới nương nhờ ở tạm nhà họ hàng.”
Vì vậy cứ như vậy quen biết - An Khánh Tự, con thứ hai của An Lộc Sơn, nàng gọi là An nhị ca, hắn lớn hơn một tuổi so với nàng. An Lộc Sơn khi đó chẳng qua là một gã phó tướng nho nhỏ ở Phạm Dương, cả ngày chìm trong rượu, thê tử Lư thị dưới cơn nóng giận, mang theo tiểu nhi tử Khánh Tự ngàn dặm bôn ba trở về nhà mẹ ở Ngô Hưng, nào có nghĩ đến rời nhà nhiều năm, cha mẹ đều đã qua đời, cho nên đã không nhà để về, bệnh càng thêm bệnh, chỉ đành phải hỏi thăm tìm được Thẩm phủ, tìm được phu nhân chi thứ hai của Thẩm phủ, biểu muội bà con xa của nàng.
Như vậy ăn nhờ ở đậu, mặc dù chủ nhân nhiệt tình háo khách, không vì ăn, mặc, ở, đi lại của một hai người mà so đo, nhưng bọn người hầu xem thường cùng lạnh lùng thì không thể tránh được. Ai có thể ngờ tới, mười năm bao chuyện thay đổi, hôm nay không chỉ có Nhị phu nhân phù chánh thành Đại phu nhân, An Lộc Sơn kia đã thành Tiết độ sứ Phạm Dương, Hà Đông, Bình Lô ba trấn, tay cầm trọng binh, người người hướng tới.
Chỉ có Thẩm Trân Châu, đối với hai mẹ con này quan tâm đặc thù. Đầu tiên An Khánh Tự bất vi sở động, cự tuyệt ý tốt muốn kết giao của Thẩm Trân Châu, lạnh lùng tạo một bức tường với ngoại giới, cho đến không lâu sau, Lư thị sốt cao, Thẩm Trân Châu lúc đó chưa tới bảy tuổi tự mình giặt khăn lông chăm sóc cả đêm, mới thành bằng hữu của An Khánh Tự. Từ đó ra ngoài phủ trạch du ngoạn, hồ nháo gây họa chung quanh, có bạn bè chân thành, cho đến một năm sau, Lư thị ở Thẩm phủ lâm bệnh mà qua đời, An Lộc Sơn sai người nhận An Khánh Tự về.
(1) 2 câu nằm trong chùm thơ 7 bài Giang bạn độc bộ tầm hoa của Đỗ Phủ. Câu đầu nằm trong bài thứ 5 còn câu sau nằm trong bài thứ 7. Nghĩa câu 1: Trong gió xuân mệt mỏi mong chờ gió nhẹ. Nghĩa câu 2: Chỉ xin những nụ hoa chưa nở hãy nở từ từ.
(2) 2 câu dân ca được đưa vào bài Ngư phủ của Khuất Nguyên. Nghĩa: Nước Thương Lãng trong hề, có thể giặt dải mũ ta, nước Thương Lãng đục hề, có thể rửa chân ta.
(3) Tên con sông ở Tây vực, tương truyền có tiên ở.
