Mọi người trong gia đình đều hỏi cô đã đi đến những đâu, nhưng cô chỉ trả lời rằng hai người chỉ đi quanh quẩn đây đó cho đến khi cô không rõ mình đã đi đâu. Cô đỏ bừng mặt khi trả lời, nhưng việc này hay những việc khác không làm ai hồ nghi gì.
Buổi tối trôi qua êm ả mà không có gì đặc biệt. Hai người đã công khai yêu nhau trao đổi và bông đùa, hai người chưa công khai giữ im lặng. Darcy không có tính khí biểu lộ niềm hạnh phúc tràn ngập qua đùa cợt. Elizabeth bị bất ổn và hoang mang; cô nhận biết mình đang hạnh phúc hơn là cảm thấy hạnh phúc; vì ngoài nỗi bối rối ban đầu, cô còn có những điều không hay trước mắt cô. Cô nghĩ đến thái độ của gia đình khi họ đã rõ về chuyện tình yêu của cô; cô biết không ai mến Darcy ngọai trừ Jane, và cô e rằng đối với những người khác đây là mối ác cảm mà ngay cả sự sản và vị thế của anh cũng không thể xóa tan.
Trong đêm, cô thổ lộ tâm tình mình với Jane. Dù cô Bennet không có thói quen nghi ngờ ai, cô hoàn toàn thấy khó tin.
- Lizzy, em đùa với chị. Không thể được! Yêu anh Darcy! Không, không, em không thể đáng lừa được chị. Chị biết việc này không thể xảy ra.
- Đúng là việc này bắt đầu lôi thôi thật! Em chỉ trông mong vào chị, và em tin chắc không ai tin em nếu chị không tin em. Đúng như vậy, chúng em yêu nhau. Em chỉ biết nói sự thật. Anh ấy vẫn còn yêu em, và chúng em đã hứa hẹn với nhau.
Jane nhìn em, hồ nghi:
- Chao ôi, Lizzy, không thể được! Chị biết em ghét anh ấy như thế nào.
- Chị không biết gì cả. Hai chúng em đã quên việc ấy. Có lẽ em đã chưa từng yêu anh ấy như bây giờ. Nhưng trong những trường hợp như thế này, nhớ mãi về chuyện cũ là không thể tha thứ được. Đây là lần cuối em còn muốn nhớ lại.
Cô Bennet vẫn lộ vẻ kinh ngạc. Một lần nữa, Elizabeth lại nghiêm trang xác định rằng đây là sự thật. Jane thốt lên:
- Trời đất! Có thể như thế được! Bây giờ chị phải tin em, nhưng em có chắc chắn không? Chị xin lỗi, nhưng em có chắc em sẽ có hạnh phúc với anh ấy không?
- Không còn hồ nghi gì nữa. Hai chúng em đều nghĩ chúng em là lứa đôi hạnh phúc nhất trên đời. Nhưng Jane, chị có vui không? Chị muốn có một người em rể như thế không?
- Chị muốn lắm chứ. Không việc gì khiến cho anh Bingley hay chị vui sướng hơn. Nhưng chúng ta đã có lần suy xét, có lần nói việc này không thể xảy ra được. Và em có thật lòng yêu anh ấy không? Này Lizzy, không nên kết hôn mà không có tình yêu! Em có chắc em biết được em sẽ phải làm gì không?
- Có chứ! Chị chỉ nghĩ em cảm thấy hơn là biết được phải làm gì, khi em nói hết chuyện này cho chị nghe.
- Em nói ý gì thế?
- Sao cơ? Em chỉ muốn thú thật em yêu anh ấy hơn là chị yêu anh Bingley. Em sợ chị sẽ giận.
- Em à, bây giờ nên nghiêm túc. Chị muốn nói chuyện thật nghiêm túc. Nói cho chị rõ mọi điều chị muốn biết, ngay bây giờ. Em đã yêu anh ấy bao lâu rồi?
- Nó đến dần dần, đến nỗi em khó biết nó bắt đầu khi nào. Nhưng em tin đấy là lúc em trông thấy phong cảnh xinh tươi ở Pemberley.
Tuy nhiên, cô phải xác định với Jane rằng cô có ý định nghiêm túc, và cuối cùng Jane tin cô. Cô Bennet không còn ước mong gì hơn. Cô nói:
- Bây giờ chị vui quá, vì em sẽ được hạnh phúc như chị. Chị luôn đánh giá cao anh ấy. Nếu không vì điều gì khác ngọai trừ tình yêu của anh ấy đối với em, chị đã quý trọng anh rồi; nhưng bây giờ anh vừa là bạn của anh Bingley vừa là chồng em, chỉ có Bingley và em là những người thân thương nhất đối với chị. Nhưng Lizzy, em đã quá kín đáo, quá dè dặt đối với chị. Em đã kể cho chị nghe rất ít về những gì đã xảy ra ở Pemberley và London. Chị biết mọi việc qua người khác, không phải qua em.
Elizabeth nói cho cô biết về những gì lý do khiến cô phải kín đáo. Cô không thể nhắc đến Bingley, và trong khi tâm tư còn rối bời cô cũng muốn tránh nhắc đến tên anh bạn của anh. Nhưng bây giờ cô không thể che giấu đối với chị mình về việc anh Darcy đã trợ giúp cho cuộc hôn nhân của Lydia. Tất cả mọi việc đều được nhìn nhận, và họ trò chuyện với nhau cho đến thật khuya.
Sáng hôm sau, khi đứng kế bên cửa sổ, bà Bennet thốt lên:
- Chúa tôi! Ước chừng cái anh khó chịu Darcy không đến đây nữa với Bingley thân thương! Anh có ý gì khi cứ đến đây làm phiền hà như thế? Mẹ chỉ muốn anh ấy đi săn, hoặc làm việc gì đấy để không làm chộn rộn. Chúng ta sẽ phải đối phó với anh ta thế nào đây? Lizzy, con phải đi dạo với anh ấy lần nữa, để anh ấy không ngán trở Bingley.
Elizabeth gần như không tránh khỏi phá lên cười với đề nghị thuận lợi này, nhưng cô vẫn bực mình vì bà mẹ cứ mãi nói về anh theo cách như thế.
Ngay khi họ bước vào, Bingley nhìn cô với đầy ý nghĩa và nồng nhiệt bắt tay cô, như thể cho cô hiểu anh đã rõ mọi chuyện, rồi anh nói to:
- Bà Bennet, bà còn có con đường đi dạo nào khác để hôm nay Lizzy có thể đi lạc lần nữa không?
Bà Bennet trả lời:
- Tôi khuyên anh Darcy, Lizzy và Kitty đi theo con đường đến núi Oakham hôm nay. Con đường thật đẹp; mà anh Darcy chưa từng được xem qua cảnh vật nơi này.
Anh Bingley đáp:
- Có thể thích hợp cho hai người kia, nhưng tôi tin là quá cực nhọc cho Kitty. Có phải thế không, Kitty?
Kitty hiểu rằng cô nên ở nhà. Darcy tỏ ra náo nức muốn xem quang cảnh từ ngọn núi, còn Elizabeth đồng ý trong im lặng. Khi cô bước lên thang lầu để chuẩn bị, bà Bennet đi theo, nói với cô:
- Lizzy, mẹ xin lỗi đã bắt buộc con phải đi với cái anh khó chịu ấy. Nhưng mẹ hy vọng con không phiền hà, con biết chứ, đây là vì Jane, vì nó không có nhiều dịp nói chuyện với Bingley.
Trong khi đi dạo, hai người đồng ý rằng họ sẽ xin phép ông Bennet vào buổi tối này. Elizabeth muốn giành phần mình xin ý kiến bà mẹ. Cô không rõ bà đón nhận tin này như thế nào; đôi lúc cô e ngại sự sản và địa vị của anh không đủ để giúp bà thôi kinh tởm anh. Nhưng cho dù bà có chống đối mãnh liệt hay vui mừng mãnh liệt, chắc chắn phong thái của bà sẽ không hợp với ý thức của cô, và cô không còn có thể chịu đựng việc anh Darcy phải nghe những lời phấn khích đầu tiên do bà vui mừng, tuy còn hơn là lời giận dữ đầu tiên do bà phản bác.
**
Vào buổi tối, ngay sau khi ông Bennet trở vào phòng đọc sách, cô thấy Darcy đứng dậy và đi theo ông, tâm tư cô khuấy động tột độ. Cô không sợ bố cô từ khước, nhưng cô e rằng ông sẽ buồn lòng, và đấy là do cô, đứa con gái cưng của ông, lại làm ông buồn vì sự lựa chọn của cô, khiến ông phải lấy làm tiếc về cô. Cô cứ ngồi suy nghĩ liên man trong khổ sở như thế, cho đến khi anh Darcy trở vào, và nhìn anh, cô cảm thấy phần nào nhẹ nhõm nhờ nụ cười của anh. Anh đến bên cô, thầm thì: "Em đến gặp bố; ông muốn gặp em trong phòng đọc sách."
Ông bố đang đi quanh phòng, lộ vẻ nghiêm nghị và lo âu. Ông nói:
- Lizzy, con làm chuyện gì vậy? Con có quẩn trí không, khi chấp nhận một anh chàng như thế? Không phải con luôn ghét anh ta sao?
Bây giờ cô tha thiết ước muốn những ý kiến thưở ban đầu của cô đáng lẽ phải đúng tình hơn, những lời lẽ thưở ban đầu đáng lẽ phải ôn hòa hơn! Được như thế, cô không phải giải thích và thổ lộ trong ngượng ngùng như thế này, nhưng cô vẫn phải cố gắng. Với một ít ngôn từ vấp váp, cô thuyết phục ông bố tin nơi tình yêu của cô đối với Darcy.
Ông bố nói:
- Hay nói cách khác, con muốn lấy anh ta. Anh ta giàu có, đương nhiên rồi, và con có thể có trang phục sang trọng hơn, những cỗ xe lộng lẫy hơn của Jane. Nhưng những thứ này có tạo hạnh phúc hơn cho con không?
Elizabeth hỏi:
- Bố có lý do nào khác để chống đối ngọai trừ việc bố tin rằng con dửng dưng đối với anh ấy?
- Không có gì khác. Tất cả chúng ta đều biết anh ấy là một mẫu người kiêu hãnh, khó chịu, nhưng điều này không có nghĩa lý gì nếu con yêu anh ấy.
Cô đáp, với nước mắt trên khoé mi:
- Con thương anh ấy, con yêu anh ấy. Thật ra anh không có chỗ kiêu hãnh nào không phải. Anh ấy hoàn toàn dễ mến. Bố không biết con người thật của anh ấy là như thế nào, nên con xin bố đừng làm con đau khổ khi dùng những từ ngữ như thế nói về anh ấy.
- Lizzy, bố chấp nhận. Thật ra, anh ấy là mẫu người mà bố không dám từ chối bất cứ việc gì anh đã hạ mình càu xin. Bây giờ, bố chìu lòng con, nếu con nhất quyết muốn lấy anh ấy. Nhưng bố muốn khuyên con nên suy nghĩ cặn kẽ. Lizzy, bố biết tính con. Bố biết con không thể có hạnh phúc nếu con không thật lòng yêu người chồng của con, khi người ấy không hơn con. Những tài năng sinh động của con sẽ đặt con vào tình trạng nguy hiểm nhất trong một cuộc hôn nhân không cân xứng. Con khó có thể tránh khỏi tai tiếng và khổ sở. Con ạ, đừng để bố phải đau lòng khi thấy con không thể kính trọng người bạn đời của con.
Elizabeth vẫn còn bị xúc động. Cô trả lời với vẻ tha thiết và nghiêm trang nhất. Cô lặp đi lặp lại rằng anh Darcy luôn luôn là người mà cô lựa chọn; cô giải thích sự thay đổi dần dần trong cách cô đánh giá anh. Cô tỏ ý tin chắc rằng tình yêu của anh không phải là nhất thời, nhưng đã được thử thách qua nhiều tháng gay cấn. Cô sôi nổi kể ra những đức tính của anh. Cuối cùng, cô đã thuyết phục được sự hồ nghi của ông bố; khiến ông thuận theo cô. Ông nói khi cô chấm dứt:
- Thế thì, con yêu, bố không còn gì để nói. Nếu đúng như thế, anh ấy xứng đáng với con. Lizzy, bố không thể để con ra đi với một người nào khác thua kém anh.
Được ấn tượng thuận lợi về anh được trọn vẹn, cô kể về những gì anh đã làm cho Lydia. Ông vô cùng kinh ngạc:
- Quả thật đây là một buổi tối với những điều kỳ diệu! Và như thế, Darcy đã làm mọi chuyện: dàn xếp cuộc hôn nhân, cung cấp tiền bạc, trả nợ cho anh ta; giúp đưa anh ta vào quân ngũ! Như thế càng tốt. Đỡ cho bố bao phiền hà và kinh tế. Nếu cậu làm việc này, bố phải trả nợ cho ông và bố sẽ trả, nhưng những người trẻ đang yêu đương mãnh liệt cứ muốn làm theo ý họ. Ngày mai bố sẽ đề nghị trả nợ cho anh ta; anh ta sẽ huênh hoang về tình yêu anh ta dành cho con, thế là vụ việc chấm dứt.
Rồi ông nhớ lại sự bối rối của cô vài ngày trước, khi ông đọc thư của Collins, và sau khi bông đùa với cô một chốc, ông cho phép cô ra ngoài - nói khi cô quay đi:
- Nếu có anh trai trẻ nào muốn cưới Mary hoặc Kitty, mời họ vào đây, vì bố đang rất vui.
Tâm trí của Elizabeth giờ đã cất được một gánh nặng. Sau khi suy tư khoảng nửa giờ trong phòng riêng của cô, cô có thể khá điềm tĩnh để có thể trở lại tụ họp với mọi người. Mọi chuyện đều khá mới mẻ nên không có gì vui vẻ. Buổi tối trôi qua trong yên bình; không có gì nhiều phải lo sợ, và chẳng chóng thì chầy, sự thỏai mái trong dễ chịu và quen thuộc sẽ trở lại.
Khi bà mẹ cô đi lên phòng khách đêm hôm ấy, cô đi theo bà, thông báo cho bà tin vô cùng đặc biệt. Hiệu quả cực kỳ khác thường, vì ban đầu bà ngồi yên lắng nghe, không thể thốt nên lời nào. Trong một lúc, bà không thể hiểu Elizabeth đang nói những gì. Rồi bà bắt đầu định thần, xoay trở trên chiếc ghế, đứng dậy, rồi lại ngồi xuống, hoang mang tự hỏi, rồi thốt lên:
- Chao ôi! Cảm ơn chúa tôi! Nghĩ mà xem! Ôi chao! Anh Darcy! Ai mà có thể ngờ được! Thật vậy sao? Ôi, con Lizzy yêu dấu của mẹ! Con sẽ được giàu có và nổi danh! Con sẽ có biết bao nhiêu tiền bạc, nữ trang và cỗ xe. So với con, Jane không là gì - không là gì cả. Mẹ mừng quá, vui quá! Thật là một thanh niên thật dễ thương, thật đẹp trai, thật cao ráo! Ôi! Lizzy yêu! Tha thứ cho mẹ lúc trước đã ghét bỏ anh ấy! Mẹ hy vọng anh ấy sẽ bỏ qua. Con, con Lizzy thương! Một ngôi nhà trong thành phố! Mọi thứ đều hấp dẫn! Chúa tôi! Tôi sẽ ra sao đây?! Tôi bị rối bời!
Thế là đủ để biết bà đã ưng thuận. Elizabeth vui mừng khi thấy chỉ có cô phải nghe những lời như thế. Nhưng cô chỉ được yên ổn một mình trong phòng của cô chỉ trong một khoảnh khắc. Bà đi theo cô, thốt lên:
- Con yêu quý nhất của mẹ, mẹ không còn biết nghĩ gì nữa! Mười nghìn một năm, có thể hơn nữa! Thật là như Thiên đàng! Và một phép kết hôn đặc biệt (1). Con nên kết hôn với phép đặc biệt. Nhưng con yêu quý nhất của mẹ, cho mẹ biết anh Darcy thích món gì nhất để mẹ có thể chuẩn bị cho ngày mai.
Đây là một điềm báo trước thái độ của bà mẹ đối với anh. Mặc dù đã được anh yêu thương nồng thắm và đã được những người thân chấp nhận, Elizabeth hiểu rằng cô vẫn còn mong mỏi vài điều khác. Nhưng ngày hôm sau trôi qua một cách tốt đẹp hơn cô nghĩ, vì may là bà Bennet vẫn còn quá nể trọng anh con rể tương lai nên bà không dám mở miệng bắt chuyện với anh, trừ khi bà muốn biểu lộ sự chăm chút hoặc tỏ lòng tôn trọng ý kiến của anh.
Elizabeth vui mừng thấy ông bố chịu khó gây thân thiện với anh, và chẳng bao lâu, ông Bennet nói cho cô yên tâm rằng mỗi lúc ông càng đánh giá anh cao hơn. Ông nói:
- Bố mến tất cả ba con rể của bố. Có lẽ bố mến Wickham nhất, nhưng bố nghĩ bố sẽ mến chồng của con ngang với chồng của Jane.
Chú thích
(1) Phép đặc biệt do giám mục địa phận cấp để cử hành hôn lễ nhanh chóng. Bà Bennet e ngại Phu nhân Catherine đăng ký lời phản dối và cản trở cuộc hôn nhân.
Jane Austen
Kiêu hãnh và định kiến
Dịch giả: Diệp Minh Tâm