Kể tiếp về đám cưới của chàng Camachô cùng những sự việc lý thú khác
Đôn Kihôtê và Xantrô còn đang trò chuyện như kể ở chương trên, bỗng đâu có tiếng ồn ào náo nhiệt, thì ra đám nông phu cưỡi ngựa đang vừa reo hò vừa phi như bay đi đón cô dâu chú rể. Camachô và Kitêria tiến vào giữa cảnh tưng bừng đàn nhạc múa ca; đi theo sau hai người có Cha xứ, bà con hai họ và những nhân vật tai to mặt lớn trong vùng, ai nấy quần áo bảnh bao. Xantrô nói:
- Phải công nhận cô dâu không quê mùa một chút nào mà diện như bà hoàng bà chúa vậy. Trông kìa, sợi dây đeo cổ hẳn phải là san hô quý, và cái áo màu xanh viền xa-tanh trắng kia phải bằng nhung tơ hảo hạng. Hãy nhìn đôi tay đeo những chiếc nhẫn bằng huyền kia. Lại còn những chiếc vòng nữa chứ! Tôi cứ xin đi bằng đầu nếu không phải là vòng vàng, vàng nguyên chất, có gắn ngọc trai trắng như sữa đặc, mỗi viên trị giá bằng một con mắt người. Cha mẹ ơi, bộ tóc mới đẹp làm sao! Nếu không phải là tóc giả, cả đời tôi chưa từng nhìn thấy bộ tóc nào dài và vàng hơn. Thử xem có ai dám chê dáng người cô ta không! thật chẳng khác gì một cây chà là biết đi, còn đồ trang sức cài trên tóc và đeo ở cổ thì như những chùm quả chà là chíu chít trên cây vậy. Tôi xin thề rằng cô ta xinh gái có một, thật đáng mặt cô dâu.
Nghe những lời khen quê mùa cục mịch của Xantrô Panxa. Đôn Kihôtê không nín được cười tuy trong bụng cũng phải công nhận rằng ngoài tình nương của mình là nàng Đulxinêa làng Tôbôxô, chàng chưa hề thấy có một người đàn bà nào xinh đẹp hơn. Sắc mặt Kitêria có phần hơi nhợt nhạt, có lẽ vì cả đêm hôm trước cô dâu còn bận chuẩn bị cho lễ cưới hôm sau. Cả đoàn đi lại trong một cái sân khấu có trải thảm kết hoa ở một góc cánh đồng, tại đây sẽ tiến hành hôn lễ và sau đó, xem biểu diễn ca múa cùng những trò vui khác. Mọi người tới nơi bỗng nghe phía sau có tiếng kêu to:
- Khoan đã, không đi đâu mà vội, hỡi những con người vô tình kia!
Nghe tiếng kêu, tất cả mọi người quay đầu lại thì thấy có một người mặc áo choàng đen điểm những mảnh lụa hồng hình ngọn lửa, đang đi tới, trên đầu mang một vòng tang kết bằng lá trắc bá, tay cầm một cây gậy lớn; đến gần chút nữa, mọi người đều nhận ra đó là chàng Baxiliô Xinh trai. Ai nấy đều hồi hộp, không hiểu những điều chàng vừa thốt ra sẽ dẫn đến kết quả gì, lo lắng cho sự có mặt của chàng lúc này sẽ đưa đến chuyện chẳng lành.
Baxiliô tới nơi có vẻ mệt nhọc, thở hổn hển, chàng đến trước mặt cô dâu chú rể, cắm phập cây gậy có đầu bịt sắt xuống đất, mặt biến sắc, mắt nhìn thẳng vào Kitêria, nói bằng giọng khàn khàn run run:
- Hỡi Kitêria phụ bạc, hẳn nàng biết rằng theo luật thiêng liêng mà chúng ta đều tôn trọng, chừng nào ta còn sống thì nàng không được lấy ai khác; nàng cũng chẳng lạ gì bấy lâu nay, ta đã bỏ cả thì giờ và sức lực ra những mong có được một cuộc sống khá giả hơn, và ta không hề làm điều gì hại đến thanh danh của nàng. Vậy mà nàng đã phụ bạc tấm lòng ta, trao vật sở hữu của ta cho kẻ khác, một kẻ nhờ có của cải mà được hưởng cả giàu sang lẫn hạnh phúc. Đã vậy, ta muốn đem lại cho kẻ đó hạnh phúc trọn vẹn (ta không nghĩ kẻ đó xứng đáng được hưởng, chẳng qua do trời ban mà thôi); ta sẽ tự tay tước bỏ những gì phá hoại hay cản trở hạnh phúc của kẻ đó bằng cách kết liễu cuộc đời ta. Cầu cho Camachô giàu sang sống muôn đời hạnh phúc và Kitêria bạc tình, Baxiliô nghèo khổ phải chết, sự nghèo khổ đã bẻ gẫy đôi cánh hạnh phúc của chàng và dẫn chàng xuống mồ.
Dứt lời, Baxiliô nắm cây gậy rút mạnh, nửa chiếc gậy vẫn cắm chặt xuống đất, nửa kia rời ra để lộ một thanh gươm ngắn bên trong (thì ra cây gậy là bao gươm); chàng cắm phần đốc gươm xuống đất rồi nhanh như chớp lao mình thẳng vào mũi gươm. Lưỡi gươm xuyên qua người, trồi ra sau lưng tới một nửa, đầu mũi gươm máu chảy ròng ròng; chàng Baxiliô ngã vật ra đất, máu me đầm đìa, bị chính lưỡi gươm của mình đâm vào.
Bạn bè của Baxiliô vội đến cứu, xót thương cảnh bần hàn và nỗi bất hạnh của chàng, Đôn Kihôtê cũng bỏ cả Rôxinantê chạy lại, cầm tay chàng lên thì thấy chàng chưa tắt thở. Mọi người định rút gươm nhưng Cha xứ có ý kiến không nên chừng nào chưa rửa tội cho chàng vì nếu rút ra chàng sẽ chết liền. Lúc này, Baxiliô đã hơi tỉnh; bằng một giọng thảm thiết, chàng phều phào nói:
- Hỡi Kitêria tàn nhẫn, nếu nàng vui lòng trao tay cho ta và nhận là vợ ta trong giây phút sinh ly này, ta nghĩ rằng hành động liều lĩnh của ta có thể tha thứ được, vì với việc làm đó, ta đã đạt được mong muốn là trở thành chồng nàng.
Nghe thấy vậy, Cha xứ khuyên chàng hãy lo tới hạnh phúc vĩnh cửu của linh hồn hơn là những khoái lạc và nhục thể và hãy thành khẩn xin lỗi chúa về những tội lỗi và hành động tuyệt vọng của mình. Baxiliô đáp lại là sẽ không khi nào chịu rửa tội nếu trước đó Kitêria không nhận là vợ chàng, rằng điều đó sẽ thúc đẩy và giúp chàng đủ sức để thú tội.
Nghe những lời của kẻ hoạn nạn, Đôn Kihôtê lớn tiếng phát biểu rằng yêu cầu của Baxiliô rất chính đáng, rất hợp lý và cũng rất dễ thực hiện, nếu Camachô đón Kitêria - quả phụ của Baxiliô dũng cảm - về làm vợ thì điều đó cũng chẳng xấu mặt nào, có khác chi chàng đón Kitêria từ tay bố đẻ của nàng. Chàng nói tiếp:
- Vấn đề ở đây chỉ nói một chữ có mà thôi, bởi chưng giường cưới của cuộc hôn lễ này là nấm mồ.
Từ nãy, Camachô vẫn đứng nghe, lòng dạ bồi hồi, bối rối, không biết xử trí ra sao. Trong khi đó, bạn hữu của Baxiliô nhao nhao lên yêu cầu chàng đồng ý cho Kitêria nhận làm vợ Baxiliô để linh hồn Baxiliô được thanh thoát giã từ cõi đời, cuối cùng, phần vì xúc động, phần vì bị thúc bách, Camachô lên tiếng:
- Nếu Kitêria muốn làm việc đó, tôi cũng không phản đối vì điều này chỉ làm chậm đôi chút việc cử hành hôn lễ của tôi mà thôi.
Mọi người lại tới trước mặt Kitêria van xin, khóc lóc hoặc dùng những lời lẽ chí tình thuyết phục nàng trao tay cho chàng Baxiliô khốn khổ, song Kitêria cứ trơ như đá, im như tượng, như thể không biết, không thể, không muốn trả lời, và chắc nàng cứ đừng ì ra vậy mãi nếu Cha xứ không lên tiếng bảo: "Nàng định làm điều gì thì hãy quyết định nhanh lên kẻo Baxiliô sắp hồn lìa khỏi xác rồi, chẳng còn thời giờ chần chừ nữa đâu". Thế là chẳng nói chẳng rằng với một vẻ bối rối, buồn rầu, ngơ ngác, nàng Kitêria Xinh đẹp tiến lại gần Baxiliô lúc này mắt đã lờ đờ, hơi thở ngắn và gấp, mồm lẩm bẩm nhắc tên Kitêria; điều đó chứng tỏ chàng muốn chết như một kẻ dị giáo chứ không phải một tín đồ Kitô giáo. Tới nơi, Kitêria quỳ xuống, không nói mà chỉ ra hiệu bảo Baxiliô đưa tay cho mình. Baxiliô mở mắt nhìn nàng chăm chú và nói:
- Ôi, Kitêria, nàng đã động lòng trắc ẩn, song tình thương của nàng giờ đây lại là con dao kết liều đời ta, và ta không còn sức để hưởng hạnh phúc mà nàng đem đến cho ta lúc này khi nàng nhận ta làm chồng, và ta cũng không còn đủ sức để dẹp nỗi đau đớn đang nhanh chóng che lấp đôi mắt ta bằng bóng đen khủng khiếp của cái chết! Ta chỉ cầu xin nàng một điều, ôi, ngôi sao bất hạnh của ta! Là trong lúc nàng bảo ta trao tay cho nàng và trao tay nàng cho ta, xin hãy vì nghĩa vụ để lừa dối ta một lần nữa. Nàng hãy công khai nhận rằng nàng đã trao tay cho ta như trao tay cho người chồng chính thức, không vì một sự ép buộc nào cả; trong giây phút này, nàng không nên lừa dối ta hoặc đóng kịch đối với một kẻ luôn luôn chung tình vì nàng.
- Không một sức mạnh nào có thể ép buộc được ý chí của em; bởi vậy, với tất cả sự tỉnh táo trong đầu óc, em xin trao tay cho chàng, coi chàng là chồng chính thức, và em cũng xin cầm bàn tay mà chàng tự ý trao cho em nếu như tai ương mà chàng đã tự chuốc lấy trong cơn tuyệt vọng không làm rối trí chàng.
- Ta xin trao tay cho nàng, Baxiliô đáp; ta không hề rối trí, trái lại, đầu óc ta tỉnh táo như trời kia đã ban cho ta; bởi vậy, ta nhận là chồng nàng.
- Em cũng xin nhận là vợ chàng, Kitêria nói, dù chàng còn sống được nhiều năm nữa hay dù người ta cướp chàng khỏi tay em để đem đi chôn.
- Anh chàng này bị thương nặng mà sao còn nói khỏe thế, Xantrô Panxa nhận xét. Bảo anh ta đừng có tán tỉnh nữa và hãy lo cho linh hồn của mình thì hơn. Xem chừng anh ta còn sống dai chứ chưa chết đâu.
Trong lúc Baxiliô và Kitêria nắm tay nhau, Cha xứ bùi ngùi xúc động làm lễ giáng phúc cho hai người và cầu trời dành cho linh hồn của tân lang một nơi an nghỉ tốt lành. Lễ giáng phúc vừa kết thúc, Baxiliô đứng phắt lên lanh lẹn chưa từng thấy và rút phắt lưỡi gươm đang cắm trên người. Tất cả đều sửng sốt, một vài người ngây thơ và ít suy nghĩ reo lên:
- Phép mầu! Phép mầu!
Baxiliô giải thích:
- Không phải phép mầu mà là kỹ xảo mà thôi.
Cha xứ bàng hoàng hoảng hốt chạy lại đưa cả hai tay sờ nắn vết thương trên người Baxiliô thì thấy lưỡi gươm không đâm vào thịt và sườn chàng mà lại xuyên qua một cái ống sắt chứa đầy máu được bố trí rất khéo ở bên sườn, sau này mới được biết là máu được pha chế cho khỏi đông. Cha xứ, Camachô và tất cả mọi người đều cảm thấy bị lỡm. Riêng cô dâu không tỏ vẻ khó chịu về trò đùa này, không những thế, khi thấy có ý kiến nói rằng cuộc hôn lễ này có tính chất bịp bơm nên vô giá trị, nàng đã đáp lại là sẵn sàng nhận làm vợ Baxiliô một lần nữa, do đó mà mọi người đều cho rằng cô cậu đã mưu mô với nhau bày ra chuyện này. Camachô và bè bạn của chàng tức điên, muốn trả thù ngay và có nhiều người đã rút gươm xông lại chỗ Baxiliô, đồng thời số đông bạn bè của Baxiliô cũng đã vung gươm lên bảo vệ chàng. Đôn Kihôtê cũng nhảy lên ngựa xông vào; thấy chàng lăm lăm ngọn giáo, khiên che kín thân, mọi người đều giạt ra. Xantrô chưa hề thấy có cảnh nào mà vui nhộn đến thế, bác bèn nén mình bên những chiếc nồi đã cung cấp cho bác món bọt nước hầm tuyệt vời, nghĩ rằng nơi đây là thánh địa, ai cũng phải kiêng nể. Đôn Kihôtê cất cao giọng nói:
- Dừng tay lại, các ngài hãy dừng tay lại! Thật phi lý nếu như các ngài trả thù sự xúc phạm do tình yêu gây ra cho ta. Phải biết rằng tình yêu cũng giống như chiến tranh. Cũng như trong chiến tranh, dùng mưu để đánh bại kẻ thù là chính đáng và thông thường trong cuộc đọ sức giành giật tình yêu, những hành động dối trá lừa lọc hòng đạt tới mục đích mong muốn đều không đáng chê trách miễn là không làm tổn thương đến danh dự của người mình yêu. Do sự sắp xếp có lý có tình của con tạo, Kitêria thuộc về Baxiliô và Baxiliô cũng đã thuộc về Kitêria. Camachô có nhiều của cải, bất cứ lúc nào, ở đâu và bằng bất cứ cách gì, chàng vẫn có thể dùng tiền tài để đạt được ý muốn. Baxiliô không có gì khác ngoài con cừu bé nhỏ này, dù ai quyền thế đến đâu cũng không ai cướp được của chàng. Khi Chúa xe kết hai người, không ai có thể chia lìa họ được, và kẻ nào có ý định đó trước tiên phải nếm một đòn của ngọn giáo này.
Dứt lời, chàng vung mạnh ngọn giáo lên với một vẻ rất thành thạo khiến cho những ai chưa từng biết chàng đều phải khiếp đảm. Đối với Camachô, thái độ lạnh nhạt vừa rồi của đã hằn sâu vào trí óc khiến chàng quên phắt con người đó; đã vậy, Cha xứ, một con người khôn ngoan và có thiện ý - lại đem lời hay lẽ thiệt giảng giải cho khiến Camachô và phe cánh của chàng cũng nguôi giận, chứng cớ là họ đã tra gươm vào vỏ và chê trách tính nhẹ dạ của Kitêria hơn là trò bịp của Baxiliô. Camachô còn phát biểu là nếu Kitêria đã yêu Baxiliô khi còn con gái, chắc chắn nàng cũng yêu chồng sau khi cưới, riêng chàng phải cảm tạ Thượng đế, vì may sao, Người không trao Kitêria cho chàng.
Thế là nỗi tức giận của Camachô cùng bè cánh của chàng nguôi đi và bạn hữu của Baxiliô cũng trở nên bình tĩnh. Để tỏ ra mình không thù oán và để tâm cuộc bày trò của Baxiliô, chàng Camachô Giàu có muốn rằng cuộc vui cứ tiếp diễn như thể chàng vẫn tổ chức lễ cưới vậy. Tuy nhiên, Baxiliô, vợ chàng và bè bạn của chàng không muốn dự và quay về làng của Baxiliô. Cho hay, những kẻ nghèo khó nhưng có đức có tài cũng được người ta trọng vọng giúp đỡ như những kẻ giàu sang được kẻ khác xun xoe nịnh bợ. Họ mời cả Đôn Kihôtê về, coi chàng là một con người quân tử. Riêng Xantrô buồn nẫu cả ruột vì thấy không được ăn bữa cỗ linh đình của Camachô và dự các đám hội hè còn mở đến tận khuya. Mỏi mệt và buồn bã, bác đành theo chân chủ lúc này đã nhập với bọn Baxiliô, tuy đã phải bỏ lại sau lưng những nồi hầm béo ngậy nhưng vẫn ôm theo hình ảnh của chúng trong lòng; bác chỉ mang theo được cái chảo trong đó có món bọt hầm đã gần hết, tượng trưng cho sự giàu sang phú quý đã tiêu tan. Tiếc ngẩn tiếc ngơ, tuy bụng vẫn còn no, bác quất con lừa theo vết chân con Rôxinantê.